160. rocznica wybuchu Powstania Styczniowego na ziemi szczawińskiej

„Uchwała Sejmu RP z dnia 4 stycznia 2013 r. głosi, że Powstanie Styczniowe, które jako jedno z najważniejszych narodowych wystąpień na rzecz niepodległości Polski zasługuje na szczególny szacunek współczesnych pokoleń Polaków i władz Rzeczypospolitej. Powstanie było aktem odrzucenia rosyjskiego jarzma, wyrazem odrodzenia narodu i woli odzyskania niepodległości, ujawniło także umiejętność budowy organizacji cywilnej i wojskowej, która mimo miażdżącej przewagi sił armii rosyjskiego zaborcy działała prawie dwa lata, kierując wysiłkiem zbrojnym i oporem.” Zryw styczniowy różnił się zasadniczo od powstania listopadowego, miał charakter podjazdowy. Oddziały powstańcze, skupiające głównie młodzież szlachecką i chłopów wabionych dekretem uwłaszczeniowym, ścierały się z wrogiem w licznych bitwach i potyczkach. Na ziemi gostynińskiej operowały partie powstańcze, liczące łącznie ponad trzy tysiące ludzi i znanych dowódców.
 Mord na chłopce Durmajowej, która nie chciała ujawnić miejsca pobytu swego męża w obawie przed wcieleniem go do oddziału, 23 stycznia 1863 roku w Sannikach był początkiem zrywu powstańczego na ziemiach gostynińskich.
 Z publikacji: „Wielkość nieznana. Powstanie Styczniowe na ziemi gostynińskiej” dowiadujemy się o wielu  starciach powstańczych na terenie gminy Szczawin Kościelny i jej okolic.
 26 stycznia 1863 r. rozegrała się potyczka powstańcza w Gąbinie. Mimo przewagi liczebnej, powstańcy nie opanowali miasta głównie z powodu braku broni.
 Trudno jednoznacznie stwierdzić, gdzie odbyła się bitwa czy potyczka w dniu 6 marca, z braku przekazów historycznych. Być może doszło do niej w okolicach drogi z Suserza do Szczawina Kościelnego.
 Bitwa pod Gaśnem była niewątpliwie największą i najbardziej krwawą bitwą powstania na tym terenie. Miała miejsce 12 marca 1863 r.
 14 maja 1863 r. rozegrały się potyczki w okolicach Szczawina Kościelnego. Oddziałem 1200 partyzantów dowodził Władysław Oborski.
 15 maja pod wsią Kunki oddziały carskie starły się z partią majora Eugeniusza Dobrowolskiego, posiłkowaną konnicą Stanisława Lipińskiego. Powstańców było około 320 (200 piechurów, 60 strzelców i 60 konnych) utrzymało napór silniejszych Rosjan przez dwie godziny. Następnie Polacy otoczeni przez Rosjan wycofali się w tereny leśne. Podczas potyczki poległo 12 powstańców, a kilkunastu zostało rannych. Poległych pochowano na cmentarzu w Dobrzykowie 28 maja 1863 roku.
 17 maja w Zdworzu oddział majora Dobrowolskiego został ponownie zaatakowany. Powstańcy ze względu na przewagę liczebną wroga, nie mieli szans na wygraną.
 8 sierpnia 1863 r. potyczki pod wsią Słup, zakończyły się klęską oddziału pułkownika Emeryka Syrewicza.
 9 sierpnia oddział pułkownika Syrewicza starł się z Rosjanami pod wsią Trębki, tracąc 17 powstańców, kilkudziesięciu rannych i 9 wziętych do niewoli, których Moskale powiesili w Modelu.
 2 listopada 1863 r. w okolicach Woli Trębskiej oddziały pułkownika Syrewicza, Szenka i Grossmana walczyły przeciwko piechocie armii rosyjskiej.
 Ostatecznie powstanie upadło. Na ziemi gostynińskiej zginęły dziesiątki ochotników, setki zostało skazanych i zesłanych na Sybir. Kilkanaście osób powieszono lub rozstrzelano na mocy wyroków sądów wojskowych.
Znaczącą rolę odegrali w powstaniu zakonnicy klasztoru reformatorów ze Szczawina Kościelnego. Bracia pomagali powstańcom w zaopatrzeniu w żywność, przeprowadzali rozpoznanie o położeniu sił rosyjskich, udzielali schronienia. Za pomoc powstańcom przypłacili kasatą zakonu w 1864 r. Od tamtej pory, aż do 1919 roku, kościół w Szczawinie był tylko filią kościoła w Suserzu. Przestała również istnieć założona przez nich przed powstaniem szkoła elementarna.
Ewelina Pruszakowa, właścicielka majątku Kunki skazana została 
na osiedlenie na Syberii na wiele lat, a ostatecznie przez 3 lata. Jej dwór spalono. Za udzielenie pomocy powstańcom spalono również folwarki w Reszkach, Waliszewie i Słupie, natomiast Iłów, Kiernozia i Osmolin zostały pozbawione praw miejskich.

W dniu dzisiejszym wraz z Przewodniczącym Rady Gminy Szczawin Kościelny - Panem Romanem Wojciechowskim, złożyliśmy wiązanki okolicznościowe i zapaliliśmy znicze, pod pomnikami upamiętniającymi powstańców styczniowych w miejscowości Szczawin Kościelny oraz Kunki.

Link do filmiku z odsłonięcia tablicy pamiątkowej, dedykowanej powstańcom styczniowym Bitwy pod Kunkami:
https://www.youtube.com/watch?v=hJGE0x99Iac